Eczaneler genellikle sağlık sistemiyle ilk temas noktasıdır. Bu durum dünyanın bazı bölgelerinde her zamankinden daha doğru. Hastaneler ve diğer sağlık kuruluşları çok sayıda COVID-19 vakasının tedavisiyle baş etmeye çalıştıklarından ve dünyanın dört bir yanından ülkeler kamuya yönelik zorunlu olmayan günlük faaliyetleri ve hizmetleri sınırlandırdıklarından eczaneler ilaçlara ve sağlık danışmanlığına erişimde her zamankinden daha önemli hale gelmişlerdir.

Eczacıların ve çalışanlarının topluma sağladığı hizmetlerin değeri, koronavirüs/COVID-19 salgını sırasında dünya sağlık sistemine yüklenen muazzam yükün hafifletilmesine sundukları önemli katkılar ile daha önce hiç olmadığı kadar açık hale gelmiştir.

Serbest eczacılar, hastane eczacıları ve klinik biyoloji laboratuarları halkı bilgilendirerek ve enfeksiyonun sağlık sistemleri tarafından etkili bir biçimde yönetilmesini destekleyerek yeni koronavirüs hastalığının yayılmasını engelliyorlar. Dünyanın dört bir yanında meslektaşlarımız, hastalarının, özellikle de savunmasız olanların, karantina ve izolasyona rağmen ilaçlarına erişimini güvence altına alıyorlar. İlaçların ve medikal ürünlerin tedarik zincirinin güçlü ve etkili bir şekilde işlemesini sağlamaya devam ediyorlar, bazı durumlarda el dezenfektanlarını kendileri hazırlayarak açıkları gideriyorlar.

Dünya çapında 150'nin üzerinde ulusal eczacı örgütünü temsil eden Uluslararası Eczacılar Federasyonu (FIP), hükümetleri ve diğer paydaşları, insanların gelecek haftalarda ve aylarda da eczacılarından güç alabilmeye devam edebilmeleri için karşı karşıya olduğumuz bu küresel sağlık krizinde kilit roller üstlenen eczacılara ve çalışma arkadaşlarına destek vermeye çağırıyor.

FIP aşağıdaki önlemlerin alınmasını talep etmektedir:

1. Eczacıların ve eczane çalışanlarının, örneğin acil durum protokollerine tam anlamıyla dâhil edilerek, izolasyonlar süresince hareket özgürlüğü verilerek ve şayet okullar kapalıysa çocuk bakımı sağlanarak, kilit çalışanlar olarak tanınması

2. Eczane çalışanlarının, FIP'in “ Koronavirüs SARS-CoV-2/COVID-19 Salgını: Eczacılar ve eczane iş gücü için bilgi ve ara yönergeler” kılavuzu uyarınca ve Dünya Sağlık Örgütü'nün tavsiyeleri ile uyumlu bir şekilde uygun koruyucu ekipmanlara erişimlerinin sağlanması.

3. Eczane çalışanlarının, koronavirüs/COVID-19 testine tabi tutulacak sağlık hizmeti sağlayıcıları ve zorunlu çalışanlar kategorilerine dâhil edilmesi.

4. Evde kalması tavsiye edilen ileri yaştaki erişkinler, bulaşıcı olmayan hastalığı olanlar ve bağışıklık sistemi (doğuştan veya sonradan edinilmiş) yetersiz olanlara ilaçlarının ve medikal cihazların eczacılar tarafından evlere tesliminde eczacılara lojistik ve finansal destek sağlanması. Bu, posta hizmetleriyle veya diğer lojistik ortaklarla işbirliği içerisinde gerçekleşebilir.

5. Evde kalması gereken hastalara diğer eczacılık hizmetlerinin ulaştırılabilmesi için finansman sağlanması.

6. İlaç tedarik zincirinin tüm ilgili paydaşları ile koordinasyon halinde; özellikle COVID-19 açısından yüksek risk grubunda yer alan bulaşıcı olmayan kronik hastalık sahiplerine erken reçeteleme, daha büyük miktarlarda ilaç tedariki ve reçetesiz acil durum tedariki için izin verilmesi. Bu hem ilaç kıtlığına mahal vermeyecek hem de zaten COVID-19 pandemisinin baskısı altındaki eczane çalışanlarının üzerine ekstra yük bindirmeyecek şekilde aşamalı olarak uygulanmalıdır.

7. Bulunamama riski altındaki ilaçların belirlenmesi ve eczacılara reçete olmaksızın terapötik ikame yetkisi vermek gibi etki azaltma planları üzerinde çalışılması.

8. Normalde hastane eczaneleri tarafından ayakta tedavi edilen hastalara sağlanan ilaçların serbest eczacılar tarafından sağlanmasının önünün açılması; böylelikle hastaların hastanelere gitmesinin önüne geçilmesi ve hastanelerdeki eczane hizmetlerinin üstündeki yükün hafifletilmesi.

9. Eczacıların ve eczane personelinin, telefarmasi konsültasyonları da dâhil olmak üzere, gerektiğinde rutin eczane görevlerini uzaktan yapmasına izin verilmesi.

10. Eczacıların hizmet vermeye devam edebilmeleri için, hükümetler ve diğer işverenler tarafından kendilerine vardiyaları esnasında ve vardiyalar arasında yeterli dinlenme süreleri sağlandığından emin olunması.

11. Eczanelere yönelik güncel talebe cevap verebilmek adına yetkin ve ehliyet sahibi eczacıların ve eczane teknisyenlerinin daha kapsamlı duyurular yoluyla ön saflarda yeniden yer almaları için teşvik edilmesi.

12. Eczacılık öğrencilerinin ve intörnlerin, sağlık hizmetlerine önemli katkılar sağlayabileceklerinin ve mümkün olan hallerde hasta bakımı yapabileceklerinin teyit edilmesi.

13. COVID-19'a karşı aşı kullanılabilir olduğunda, sağlık sistemlerini kitlesel aşılama yapabilmesi için bebeklik sonrası aşılamanın altyapısına daha fazla yatırım yapılması. Hükümetler, kapasiteyi artırmak için, eczacıların, bu mümkün hale geldiğinde COVID-19 da dâhil olmak üzere, aşı ile önlenebilir hastalıklara karşı yetişkinleri aşılayabilmeleri için mevcut düzenlemelerini gözden geçirmelidir.

14. COVID-19 için uygun bireylere bulundukları yerde hasta başında test yapmayı mümkün kılacak kanıta dayalı protokollerin kabulünü takiben, nüfus çapında kitlesel testlerin yapılmasına katkı sağlaması amacıyla eczaneler ağına yetkiler verilmesi ve bu ağın kullanıma açılması.

15. Eczacılara streptokok enfeksiyonu gibi COVID-19'a benzer semptomları olan durumları test etme ve tedavi etme yetkisi verilerek, sağlık hizmetindeki uzmanların doğrudan COVID-19 hastalarının tedavisine odaklanmalarının sağlanması.

16. Eczacıların klinik alanındaki ve ilgili düzenlemelerdeki güncel gelişmeleri takip edebilmelerini sağlamak üzere, enfeksiyon hastalıkları ve acil müdahale konularında sürekli eğitimlerinin finanse edilmesi.

17. Hükümetlerin eczacılara COVID-19 ile ilgili en güncel, doğru ve kapsamlı klinik bilgileri sağlaması.

18. Sistematik ve küresel olarak bütünleşik bir yaklaşımın uygulanması; bilgi toplamanın, bilgiye ulaşımın ve bilginin paylaşımının kolaylaştırılması; eczacılar ile birlikte farmasötik bilim insanlarının tecrübelerinden tam anlamıyla yararlanılması temelinde COVID-19 aşıları ve tedavileri için kanıta dayalı tedavilerin hızlandırılması.

19. Eczacıların ve eczane çalışanlarının psikolojik sağlıklarının desteklenmesi için uygun hizmetlerin devreye sokulması. Koronavirüs / COVID-19 ile ilgili eczacı ölümlerine tanık olmaktayız. Birçok eczacının da enfeksiyon sebebiyle hayatını kaybedecek hastaları olacaktır.

20. Sağlık sebepleri yüzünden geçici olarak kapatılan eczanelere finansal yardım sağlanması.

21. Ulusal eczane örgütleri, toplumdan eğitime, tedarikten iş gücünün desteklenmesine, sanayiden hastaneye tüm aşamalarda COVID-19 pandemisine kapsamlı ve dayanışma içinde bir cevap verebilmeleri için eczane iş gücü üyelerinin tamamıyla yakından ilgilenmektedir.

22. Koronavirüs/COVID-19 salgını ile mücadelede uluslararası işbirliğinin öneminin anlaşılması.

23. Hükümetler ve BM, DSÖ, UNICEF, UNHCR, UNESCO gibi kuruluşların, uluslararası hayırsever kuruluşları da içerecek bir işbirliği içinde finans mekanizmaları geliştirmeleri ve bu yolla gelişmekte olan ülkelerin eğitim ve sağlık hizmetlerini güçlendirilebilmeleri için ihtiyaç duydukları ekipman, kaynak ve malzemeye erişimlerinin güvence altına alınması.

Yukarıdaki önlemler hem dünya çapında insanlara eczane hizmetlerinin kesintisiz ulaşabilmesi için hem de eczacıların koronavirüs/COVID-19 ile mücadelede daha önemli roller üstlenebilmeleri için acilen hayata geçirilmelidir.

Dominique Jordan (İsviçre)
Başkan

Dr. Catherine Duggan (Hollanda)
İcra Başkanı

Dr. Carmen Peña (İspanya)
Geçen Dönem Başkanı

Prof. Dr. Giovanni Pauletti (ABD)
Bilimsel Sekretarya

Ema Paulino (Portekiz)
Mesleki Sekreter

Prof. Dr. William Charman (Avustralya)
FIP Eğitim Başkanı

Prof. Dr. Tatsuro Irimura (Japonya)
Eczacılık Bilimleri Kurulu Başkanı

Paul Sinclair (Avustralya)
Eczacılık Pratiği Kurulu Başkanı

Dr. Linda Hakes (İngiltere)
Başkan Yardımcısı

Carlos Lacava (Uruguay)
Başkan Yardımcısı

Dr. Tom Menighan (ABD)
Başkan Yardımcısı

Samira Shammas (Ürdün)
Başkan Yardımcısı

Prof. Dr. Ashok Soni (İngiltere)
Başkan Yardımcısı

Jacqueline Surugue (Fransa)
Başkan Yardımcısı

Eeva Teräsalmi (Finlandiya)
Başkan Yardımcısı

Uluslararası Eczacılık Federasyonu (FIP)